“ตี่จู่เอี้ยะ” เทพที่คอยปกป้องคุ้มครองคนในครอบครัว
วันเกิด ตี่จู่เอี๊ยะ ตรงกับ วันที่ 2 เดือน 2 ตามปฏิทินจันทรคติจีนของทุกปี
ชาวจีนมีความเชื่อแต่โบราณว่า ทุกบ้านจะมีเทพสถิตอยู่ด้วยกัน 5 องค์ (五祀) คือเทพประตูหรือหมึ่งซิ้ง (門神) เทพห้องน้ำ (廁神) เทพเตาไฟ (灶君) เทพบ่อน้ำ (伊上) และเทพแห่งผืนดินหรือตี่จู่เอี๊ยะ (地主爺) เทพที่สถิตอยู่ห้องโถงกลาง ผู้คอยดูแลและปกปักรักษาคนในครอบครัวให้อยู่เย็นเป็นสุข
ในอดีต เทพแห่งผืนดิน หรือ “ถู่ตี้กง” (土地公) เป็นเพียงศาลหลักเมืองหรือศาลเจ้าป่าเจ้าเขา เทพประจำชุมชนที่ดูแลคนในหมู่บ้านหรือเมืองๆ หนึ่งเท่านั้น เมื่อชาวจีนมีการโยกย้ายถิ่นฐานไปอยู่ต่างแดน บ้านที่อาศัยอยู่ก็ไม่ใช่บ้านเกิดของตน จึงนำความเชื่อเรื่อง “ถู่ตี้กง” มาไว้ในบ้านและเรียกชื่อแทนว่า “ตี่จู่เอี้ยะ” โดยหวังให้เป็นเทพที่คอยปกป้องคุ้มครองคนในครอบครัว และเป็นการแสดงความเคารพต่อแผ่นดินที่ตนมาพึ่งพาอาศัยอยู่ กลายเป็นธะรมเนียมการตั้งตี่จู่เอี๊ยะไว้ในบ้านสืบต่อมา
กล่าวไว้ว่าตี่จู่เอี๊ยะนั้นเป็นเทพเจ้าที่อยู่ใกล้ชิดกับมนุษย์มากที่สุด มีความผูกพันกับวิถีชีวิตและจิตใจของคนจีนอย่างแน่นแฟ้น เพราะไม่ว่าจะทำสิ่งใด คิดสิ่งไหน ใครในบ้านย้ายเข้าย้ายออก รวมถึงในเทศกาลสำคัญต่างๆ คนจีนจะนิยมจุดธูปบอกกล่าวตี่จู่เอี๊ยะซึ่งเปรียบเสมือนผู้ใหญ่คนสำคัญในครอบครัวเสมอ
การตั้งตี่จู่เอี๊ยะนั้นเป็นการตั้งอยู่กับพื้นดินเท่านั้นโดยนิยมให้หันหน้าออกจากประตูหน้าบ้าน
– ห้ามตั้งหันหน้าเข้าสู่ตัวบ้าน
– ห้ามตั้งใต้บันได,ใต้คานบ้าน
– ห้ามตั้งติดกับห้องน้ำหรือตั้งหลังบ้าน
ตี่จู่เอี๊ยะเปรียบเสมือนผู้ใหญ่คนสำคัญในบ้านที่คอยปกป้องดูแลสมาชิกทุกคนในครอบครัว จึงมีการไหว้ทุกวันพระจีน วันที่ 1 (ชิวอิก) และวันที่ 15 (จับโหงว) ตามปฏิทินจันทรคติจีน โดยนิยมไหว้
1. น้ำชา 5 ถ้วย
2. ผลไม้ 3-5 อย่าง หรือส้ม 5 ผล
3. ของหวาน เช่น ขนมเปี๊ยะ ขนมอี๋ ฮวดก้วย ขนมจันอับ
4. ธูป 5 ดอก จุดไหว้ขอพรกับตี่จู่เอี๊ยะ
5. ธูป 2 ดอก จุดไหว้เทพประตู แล้วปักเอาไว้บนหมึ่งซิ้งข้างละ 1 ดอก
ในวันพิเศษอย่างวันเกิดของท่านจะมีของไหว้พิเศษคือ ซาแซ (เนื้อสัตว์ 3 ชนิด) หรือ โหงวแซ (เนื้อสัตว์ 5 ชนิด) หมี่เตี๊ยว หรือขนมอื่นๆ ตามโอกาส ทั้งนี้ของที่ใช้ไหว้อาจปรับเปลี่ยนตามความเหมาะสม ขึ้นอยู่กับความสะดวกและธรรมเนียมของแต่ละครอบครัว
คำอธิษฐาน 4 ประโยค บูชาตี่จู่เอี๊ยะ
“ขอตี่จู่เอี๊ยะอวยพรให้ครอบครัวปรองดองโชคดี อยู่เย็นเป็นสุขตลอดปี กิจการงานรุ่งเรือง ทรัพย์สินมหาศาลทวีคูณ”
จากนั้นอาจบอกเล่าความเป็นไปของคนในบ้าน พร้อมขอพรให้สมปรารถนา เช่น ขอให้ค้าขายดี ขอให้หลานสอบเข้าโรงเรียนที่ต้องการได้ ขอให้ครอบครัวรักใคร่ปรองดองกัน เป็นต้น
