เทศกาลง่วงเซียว หรือ หยวนเซียว (元宵節) หมายถึงวันเพ็ญแรกของปีนับจากวันตรุษจีน คือวันที่ 15 เดือน 1 ตามปฏิทินจันทรคติจีน ผู้คนจะออกมาไหว้เจ้า ชมโคมไฟหลากสี ทายปริศนาโคมไฟ เที่ยวเล่นชมมหรสพการแสดงต่างๆ ดังนั้นบางครั้งจึงเรียกเทศกาลนี้ว่าเทศกาลโคมไฟ ชาวจีนจะถือเป็นวันสุดท้ายของเทศกาลตรุษจีนที่ได้พักผ่อนกันก่อนที่จะกลับไปเริ่มต้นทำงานเต็มที่ในวันรุ่งขึ้น
เมนูพิเศษในเทศกาลนี้ คือขนมหยวนเซียวที่ทำจากแป้งข้าวเหนียวปั้นเป็นก้อนกลมๆ ใส่ไส้ต่างๆ หรือจะใช้ขนมอี๋ (บัวลอย) แบบไม่มีใส้ เมื่อต้มเสร็จจะมีรสหวานอร่อย และขนมไช่เถ่าก้วย (ขนมผักกาด) ก้อนกลม สื่อถึงความรักใคร่กลมเกลียวกันในครอบครัวและขอให้สมปรารถนาในทุกเรื่อง
การจัดของไหว้ต้องเตรียมไว้ 2 ชุด
ชุดของไหว้บรรพบุรุษ
– ซาแซ (เนื้อสัตว์ 3 อย่าง)
– ผลไม้ 3-5 อย่าง หรือ ส้ม 5 ผล
– ไชเถ่าก้วย (ขนมผักกาด) 1 จาน
– น้ำชา 5 ถ้วย
– เทียนแดง 1 คู่
– กระถางธูป
– แจกันดอกไม้ 1 คู่
– กระดาษเงินกระดาษทอง
*ของไหว้อาจปรับเปลี่ยนขึ้นอยู่กับความสะดวกและธรรมเนียมของแต่ละครอบครัว
ชุดของไหว้ตี่จู่เอี๊ยะ
– ผลไม้ 3-5 อย่าง หรือ ส้ม 5 ผล
– ข้าวสวย 5 ถ้วย
– น้ำชา 5 ถ้วย
– ขนมอี๋ 5 ถ้วย
– ขนมจันอับ หรือ แต้เหลียว 1 จาน
– ไชเถ่าก้วย (ขนมผักกาด) 1 จาน
– อาหารเจ 1 ชุด
– อาหาร 3-5 อย่าง
– กิมเต้า 1 คู่
– กระถางธูป
– เทียนแดง 1 คู่
– แจกันดอกไม้ 1 คู่
– กระดาษเงินกระดาษทอง
*ของไหว้อาจปรับเปลี่ยนขึ้นอยู่กับความสะดวกและธรรมเนียมของแต่ละครอบครัว
เทศกาลโคมไปนอกจากจะเป็นเทศกาลที่สวยงามแล้ว ในอดีตยังเป็นเทศกาลที่เปิดโอกาสให้หนุ่มสาวได้พบกัน นำไปสู่การจับคู่ดูตัว และพัฒนาความสัมพันธ์สร้างครอบครัวด้วยกันในอนาคต เพราะผู้หญิงสมัยก่อนมักจะเก็บตัวอยู่แต่ในบ้าน ไม่ค่อยมีโอกาสได้ออกไปข้างนอกย่อยนัก เทศกาลนี้จึงเรียกอีกอย่างว่าเทศกาลแห่งความรักอีกด้วย
“เติงหมี่” ปริศนาโคมไฟจีน กับ “ผะหมี” ปริศนาคำทายแบบไทย
ปริศนาโคมไฟจีน หรือ “เติงหมี่” (燈謎) เป็นเกมทายปริศนาที่นิยมเล่นกันในช่วงเทศกาลง่วงเซียวของจีน ปริศนาเหล่านี้มักถูกเขียนไว้บนโคมไฟ หรือกระดาษที่ติดกับโคมไฟ ให้ผู้คนได้ทาย ถือเป็นกิจกรรมที่สนุกสนานและส่งเสริมการใช้ความคิด และยังเป็นส่วนหนึ่งของประเพณีวัฒนธรรมจีนที่สืบทอดกันมา
ตัวอย่างปริศนาโคมไฟ
山上又复山 （打一个字） 谜底 ：出
บนภูเขา (山) มีภูเขา (山) อีกลูก ตอบเป็นตัวอักษรหนึ่งตัว
คำตอบ 出 แปลว่า ออก มาจากตัวประกอบอักษรจีน ภูเขา (山) 2 ตัว
一百减一 （打一个字） 谜底 ：白
หนึ่งร้อย (百) ลดหนึ่งขีด ตอบเป็นตัวอักษรหนึ่งตัว
คำตอบ 白 แปลว่า สีขาว มาจากตัวประกอบอักษรจีนหนึ่งร้อย (百) ตัดขีดบนออก
人我不分 （打一个字） 谜底 ：俄
คน (人) และฉัน (我) ไม่แยกจากกัน ตอบเป็นตัวอักษรหนึ่งตัว
คำตอบ 俄 แปลว่า หิว มาจากตัวประกอบอักษรจีน คน (人) ลดรูปคือ (亻) ประกอบกับอักษร (我)
一人在内 （打一个字） 谜底 ：肉
หนึงคน (人) อยู่ข้างใน (内) ตอบเป็นตัวอักษรหนึ่งตัว
คำตอบ 肉 แปลว่า เนื้อ มาจากตัวประกอบอักษรจีน คน (人) เพิ่มในตัวอักษร (内)
ปริศนาผะหมี คือการเล่นคำทายที่ไทยรับแบบอย่างมาจากการละเล่นปริศนาโคมไฟของจีน คำว่า ผะหมี มาจากภาษาจีนแต้จิ๋ว ผะ (拍) แปลว่า ตี ส่วน หมี (謎/谜) แปลว่า ปริศนา ดังนั้นคำว่า ผะหมี จึงแปลว่า การตีปริศนา
ในประเทศไทย นิยมเล่นผะหมีกันมากในสมัยรัชกาลที่ 5 และ รัชกาลที่ 6 เริ่มจากในราชสำนักแล้วพัฒนามาเป็นการละเล่นในเทศกาลฤดูหนาวที่วังสราญรมย์
วิธีเล่นคือ ผู้เล่นเลือกหมายเลขของปริศนา ผู้ทายจะอ่านปริศนาและให้ทายทีละวรรคหรือทีละบาท จากนั้นผู้ทายจะส่งสัญญาณว่าผู้เล่นทายถูกทั้งหมดหรืออย่างไร หากถูกทั้งหมดก็จะได้รางวัล
ผะหมีและคำตอบมีหลายรูปแบบ เช่น ผะหมีโครงสี่สุภาพ ผะหมีจตุพจน์ (กลอนสี่) ผะหมีกาพย์ยานี 11 ผะหมีกาพย์ฉบัง 16 ผะหมีทศ ผะหมีดอกสร้อย ส่วนคำตอบ เช่น คำตอบแบบพ้องคำหลัง คำตอบแบบสุภาษิตคำพังเพย คำตอบแบบคำตัดคำต่อ คำตอบแบบลูกโซ่ คำตอบแบบผันวรรณยุกต์ คำตอบแบบคำผวน คำตอบแบบคำเดี่ยวพ้องพยัญชนะ คำตอบแบบพ้องคำหน้า
ตัวอย่างปริศนาผะหมี โคลงสุภาพ คำตอบแบบสุภาษิตคำพังเพย
อาการนี้ย่อมท้อง คลายหิว (อิ่ม)
สัตว์ป่าใหญ่ฉุนหิว โหดร้าย (หมี)
อัวนกลมพักตร์ผ่องผิว เกินขนาด (พี)
คำเรียกผู้น้อยคล้าย ไม่ให้เกียรติกัน (มัน)
รวมกันเป็น อิ่มหมีพีมัน
ตัวอย่างปริศนาผะหมีโคลงสี่สุภาพ คำตอบแบบคำผวน
ยี หนึ่งเป็นกาพย์เฮ้ย จงทาย (ยีนา-ยานี)
ยี หนึ่งก่อเกิดกาย ท่านข้า (ยีโน-โยนี)
ยี หนึ่งพบมากมาย ตามวัด (ยีชาย-ยายชี)
ยี หนึ่งฌานแก่กล้า อยู่โพ้นไพรสัณฑ์ (ยีโค-โยคี)
