南陽堂
โหราศาสตร์น่ำเอี๊ยง
สารทจีน
ความทรงจำและสายสัมพันธ์ระหว่างครอบครัวคงอยู่เหนือกาลเวลา ดังนั้นจึงเป็นจุดเริ่มต้นของวันรำลึกถึงบรรพบุรุษซึ่งเป็นเทศกาลสำคัญของผู้คนหลากหลายเชื้อชาติ ครอบครัวได้แสดงออกถึงความกตัญญูและรำลึกถึงผู้ล่วงลับ ทั้งยังเป็นกุศโลบายให้คนในครอบครัวได้ใช้เวลาและทำกิจกรรมร่วมกัน
สำนักโหราศาสตร์น่ำเอี๊ยงยินดีนำเสนอ "เทศกาลรำลึกถึงบรรพบุรุษในสามประเทศ" ได้แก่ จีน ไทย และเม็กซิโก ทั้งสามประเทศมีมุมมองการแสดงความรู้สึกและการปฏิบัติต่อบรรพบุรุษที่จากไปแตกต่างกัน
1. ตงง้วงโจ่ย หรือ สารทจีน (ประเทศจีน)
ในประเทศจีนเรียกเทศกาลรำลึกถึงวิญญาณบรรพบุรุษนี้ว่า ‘ตงง้วงโจ่ย’ หรือ ‘วันสารทจีน’ ซึ่งจะจัดขึ้นวันที่ 15 เดือน 7 ตามปฏิทินจันทรคติ เดือนเจ็ดทั้งเดือนจะเป็นช่วงเวลาที่ประตูนรกและประตูสวรรค์เปิดออก วิญญาณบรรพบุรุษจะเดินทางมายังโลกเพื่อมาเยี่ยมลูกหลาน ลูกหลานจัดหาอาหารเพื่อเซ่นไหว้ดวงวิญญาณรวมถึงเผาสิ่งของไปให้ เช่น เสื้อผ้า เงินกระดาษ บ้านกระดาษ รถกระดาษ เผาทองหรือของมงคลอื่นๆ
การจัดชุดเซ่นไหว้สารทจีนจะจัดไว้ 3 ชุด ได้แก่ 1. ไหว้เจ้าที่ 2. ไหว้บรรพบุรุษ และ 3. ไหว้ไป๊ฮ้อเฮียตี๋
โดยวิญญาณที่ไม่มีลูกหลานสืบสกุลหรือลูกหลานละเลยการเซ่นไหว้เรียกว่า ‘ไป๊ฮ้อเฮียตี๋’
2. สารทไทย (ประเทศไทย)
ประเพณีวันสารทไทยนี้มีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัยโดยได้รับอิทธิพลมาจากศาสนาพราหมณ์ เป็นการแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษและพระแม่โพสพ ผีไร่ ผีนา ทั้งยังเป็นการบำรุงพระพุทธศาสนาให้มั่นคงสืบไป
ในแต่ละภาคของประเทศไทยจะมีชื่อเรียกและวิธีการปฏิบัติที่แตกต่างกัน ดังนี้
ภาคกลาง เรียกว่า วันสารทไทย ตรงกับวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 เมื่อใกล้ถึงวันสารท ชาวบ้านจะทำขนมที่เรียกว่ากระยาสารท เพื่อนำไปทำบุญและแจกจ่าย บางท้องถิ่นจะนำขนมถวายพระสงฆ์เสร็จไปวางไว้ตามไร่นาหรือตามกิ่งไม้เพื่อบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ พระแม่โพสพ ผีไร่ผีนาด้วย
ภาคเหนือ เรียกว่า ตานก๋วยสลาก หรือ ทานสลากภัต นิยมปฏิบัติตั้งแต่เดือน 12 เหนือถึงเดือนยี่เหนือ หรือราวเดือนกันยายนถึงเดือนตุลาคมของทุกปี ก่อนจะถึงวันตานก๋วยสลาก 1 วัน ชาวบ้านจะนำอาหารและของใช้มาใส่ไว้ในก๋วย (ตะกร้า, ชะลอม) แล้วนำก๋วยไปทำบุญที่วัด
ภาคอีสาน เรียกว่า บุญข้าวสาก หรือ บุญข้าวประดับดิน มีขึ้นในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 นอกจากจะมีการเข้าวัดทำบุญแล้ว ยังได้นำข้าวสากซึ่งห่อด้วยใบตองไปห้อยไว้ตามต้นไม้ รั้วบ้าน เมื่อห้อยไว้แล้วก็ตีกลองหรือโปง เป็นสัญญาณให้เปรตมารับไป
ภาคใต้ เรียกว่า ประเพณีชิงเปรต จัดงานในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 10 และวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 โดยกิจกรรมที่โดดเด่นคือจะตั้งร้านสำหรับวางอาหารขึ้น เรียกว่า ร้านเปรตหรือหลา (ศาลา) เมื่อกรวดน้ำอุทิศบุญส่วนกุศลให้วิญญาณบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ชาวบ้านก็จะมาแย่งอาหารที่ตั้งไว้บนร้านเปรตอย่างสนุกสนาน
3. Día de Muertos วันแห่งความตาย (Day of the Dead) (ประเทศเม็กซิโก)
วันแห่งความตายนี้มีอายุยาวนานกว่า 3000 ปี ตั้งแต่สมัยจักรวรรดิแอซแท็กและอารยธรรมมายารุ่งเรือง เทศกาลนี้เกี่ยวข้องกับความตายและวิญญาณ แต่ Día de Muertos กลับเต็มไปด้วยกิจกรรมรื่นเริง โดยมีการแต่งกายเป็นผี สวมหน้ากากผี และจัดขบวนพาเหรดซึ่งเต็มไปด้วยสีสัน ความเบิกบาน และความทรงจำ ในวันนี้วิญญาณบรรพบุรุษจะตื่นจากการหลับใหลเพื่อมาร่วมฉลองกับคนที่พวกเขารัก
นอกจากนี้จะมีการตั้งแท่นบูชาที่เรียกว่า ‘ofrendas’ ในบ้าน ตกแต่งด้วยภาพบรรพบุรุษ พร้อมด้วยดอกไม้ เทียน และเครื่องเซ่นไหว้ เพื่อรำลึกถึงและเป็นการสื่อถึงดวงวิญญาณว่า ยังไม่ลืมสมาชิกที่เคยอาศัยอยู่ในครอบครัวเมื่อยังมีชีวิตอยู่นั่นเอง
หลายๆ คนอาจจะรู้จักวันแห่งความตายนี้มาบ้างจากภาพยนตร์อนิเมชั่นเรื่อง ‘Coco วันอลวน วิญญาณอลเวง’ ซึ่งได้หยิบเรื่องราววันแห่งความตายนี้มานำเสนอได้อย่างน่าประทับใจ แต่สำหรับใครที่ยังไม่เคยดูก็ขอแนะนำเลย รับรองว่านอกจากจะได้รู้รายละเอียดของวันแห่งความตายมากขึ้น ยังจะได้สัมผัสกับความรัก ความอบอุ่น และมากล้นด้วยความทรงจำอย่างแน่นอน
---
References:
จิตรา ก่อนันทเกียรติ. (2557). ตึ่ง หนั่ง เกี้ย. พิมพ์ครั้งที่ 30. กรุงเทพมหานคร: หสม.สุขสมบูรณ์.
.
วันสารทไทย 2564 ตรงกับวันอังคาร ที่ 5 ตุลาคม วันสารทเดือนสิบ. (2564). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://hilight.kapook.com/view/28
943. (วันที่ค้นข้อมูล: 13 สิงหาคม 2564)
.
JC SCULL. (2020). Countries That Celebrate Day of the Dead, Hungry Ghost Festival, or Halloween. [online]. Available from: https://holidappy.com/holidays/El-Dia-de-los-Muertos-or-the-Day-of-the-Dead-Hungry-Ghost-Festival-and-Other-Ghoulish-Festivals. (accessed: 13 August 2021)